De laatste tijd staat ‘risicomanagement’ volop in de schijnwerpers. Niet alleen bij financiële instellingen en woningcorporaties, maar eigenlijk bij alle ondernemingen en not-for-profit organisaties. Ook alle governance codes vragen om aandacht voor risicobeheersing en -controle. In dit artikel wil ik, naast een korte beschrijving van risicomanagement zoals dat nu binnen veel organisaties wordt toegepast (‘traditioneel risicomanagement’), ook twee innovatieve verbeteringen voorstellen.

Om te beginnen moeten we het onderwerp ‘risicomanagement’ nader omschrijven. Risicomanagement is het proces dat organisaties uitvoeren waarbij risico’s worden geïdentificeerd en gekwantificeerd gevolgd door vaststelling en uitvoering van beheersmaatregelen. Met beheersmaatregelen worden activiteiten bedoeld waarmee de kans van optreden of de gevolgen van risico’s positief worden beïnvloed. Tot slot wordt dit gehele proces continu gemonitord en wordt over het risicomanagement verantwoording afgelegd aan belanghebbenden. Het doel van risicomanagement is het zo zeker mogelijk maken dat de doelstellingen van de organisatie gerealiseerd kunnen worden. Traditioneel worden hierbij de volgende definities gehanteerd:

• Risico: een toekomstige, en dus onzekere,  gebeurtenis (‘kans’) met negatieve gevolgen voor het realiseren van de doelstellingen van de organisatie (‘impact’)
• Beheersmaatregel: een besluit of activiteit bedoeld om het risico te verlagen door de ‘kans’ of de ‘impact’ te verlagen
• Restrisico: het risico dat overblijft na uitvoering van de beheersmaatregelen, in formulevorm: restrisico = kans x impact x effect beheersmaatregel

Veel organisaties passen risicomanagement zodanig toe dat vooral (vaak: alleen) aandacht gegeven wordt aan negatieve factoren. Dat past ook wel bij de hierboven genoemde definitie. We kunnen dat als volgt weergeven in een plaatje van de bekende SWOT-analyse:

Verbetering 1: betrek ook positieve factoren

Een eerste verbetering, en noodzakelijke uitbreiding van traditioneel risicomanagement, is dat ook aandacht gegeven wordt aan de ontwikkeling en het effect van positieve factoren. Hoewel de naam anders doet vermoeden, zitten in deze positieve factoren ook risico’s, namelijk de risico’s van ‘gemiste kansen’ en ‘verlies van sterktes’. Het risico van ‘gemiste kansen’ is het risico dat de organisatie kansen die zich voordoen op de markt niet snel genoeg ziet, niet snel genoeg grijpt of dat de reactie op de gewijzigde markt tekort schiet. Dat dit geen gering is risico is, blijkt wel als we denken aan Nokia, eind vorige eeuw de marktleider op het gebied van mobiele telefonie, die de kansen van de smartphone gigantisch miste.

Het risico van ‘verlies van sterktes’ is het gevaar dat huidige sterkte punten (kerncompetenties) niet goed onderhouden worden, zich niet verder ontwikkelen of achterop raken ten opzichte van de concurrentie. Denk aan de winkelketen Blokker, dat zich positioneerde met een breed en goedkoop assortiment van huishoudelijke artikelen, maar in enkele jaren ingehaald werd door de winkelketen Action. Bij veel organisaties zijn, net zoals bij Nokia en Blokker, de risico’s van gemiste kansen en het verlies van sterktes veel groter dan de risico’s in de ontwikkeling van negatieve factoren.

[alert type=”info” title=”Leestip: 7 tips voor dagelijkse innovatie. Innovatie is meer dan incidenteel succes, het technische vernuft van een enkeling of een extraatje van het bedrijf. Om een organisatie succesvol te houden.”] Lees het artikel.

Bron: Erik Alkemade; Innovatief Organiseren.

Mogelijk ook interessant

In het verlengde van de inhoud van de artikelen op onze website, biedt Utrecht Business de mogelijkheid op het onderwerp/vakgebied een opleiding te volgen. Hiertoe worden verschillende varianten aangeboden.