De kosten van stress en burn-out (en hoe ze te beperken)

Het CBS rekent ons voor dat per jaar gemiddeld 13 procent van de werknemers burn-out raakt, met per persoon zo’n 189 dagen verzuim. We weten ook dat hoger opgeleiden vaker burn-out raken (+2%) dan lager of middelbaar opgeleiden en dat een HBO-er van 35 jaar een organisatie alles bij elkaar zo’n € 225,00 per dag kost. De rekensom is snel gemaakt. Heeft uw organisatie 100 hbo’ers in dienst dan zijn de kosten van burn-out ruim 6 ton. Rekent u maar even door voor uw eigen organisatie…

Dat wens je niemand toe

En als je als ondernemer helemaal geen potjes wilt aanleggen? Omdat je ook de kennis van zo’n prima hbo’er helemaal niet wilt missen, of omdat je de werkdruk op de collega’s van de burn-outer niet kunt laten oplopen? Hoe pak je dat aan? Het antwoord is eenvoudig: door gebruik te maken van de ervaring en vakkennis van een coach. En zoek* dan naar de zelfstandige senior beroepscoach met veel vlieguren, die zich al jaren suf studeert en gedegen werk aflevert, de vakidioot dus. Die kan bijdragen aan veerkracht en weerbaarheid van werknemers, zodat ze de druk van alledag aankunnen en er niet aan onderdoor gaan. Die de meest gedreven en consciëntieuze werknemers (die zijn het meest vatbaar voor burn-out) wegsleept voor de poorten van de hel. Want laat het duidelijk zijn: een burn-out wens je niemand toe.

Stress als voorportaal van burn-out

Er is leuke, spannende stress die we allemaal graag ervaren als we onszelf moeten overstijgen én er is die onderhuids slopende stress, die ons ’s nachts wakker doet schrikken, onze concentratie op het werk genadeloos onderuit haalt en ons zelfvertrouwen ondermijnt. Die laatste vorm van stress is in de huidige tijd (en zeker bij de millennials) wijdverbreid.
Zoals we weten, zorgt een stressreactie ervoor dat het lichaam in paraatheid wordt gebracht voor vechten, vluchten of bevriezen (de 3 f’s: fight, fight or freeze).

Van al die adrenaline moeten we normaal gesproken even bijkomen. Maar bij te veel stress is er onvoldoende gelegenheid om bij te komen en houden we te veel adrenaline in ons lichaam. In dat geval treden er allerlei andere mechanismen in werking waarmee we onszelf beschermen. Lichaam en geest gaan allereerst in de ‘spaarstand’, een fase waarin je je energievoorraad met man en macht op peil probeert te behouden, maar dat steeds minder goed lukt. Je slaapt minder goed, bent meer gespannen en je geheugen laat na. Als er in deze fase niet wordt ingegrepen, kun je afglijden naar een opeenstapeling van klachten: je bent niet meer in staat helder en systematisch na te denken, de energie is op, depressieve klachten dienen zich aan, angst en paniek zijn aan de orde van de dag en uiteindelijk ben je ‘op’ en weigert je systeem. De burn-out heeft zich aangediend.

Signalen voor de ‘spaarstand’

Als leidinggevende en collega kun je aan de bel trekken als je merkt dat iemand wel erg veel signalen van stress uitzendt. Juist in de fase van de ‘spaarstand’ lijkt bijna iedereen wel te zien dat er iets misgaat, behalve de betrokkene zelf. Die signalen zijn: een gespannen gezichtsuitdrukking, schrikachtig zijn, er vermoeid uitzien, verminderde scherpte in discussies, meer slordigheidsfoutjes maken, cynisme of zelfs woedeaanvallen, emotionele gevoeligheid, zich afzonderen en contact vermijden. Laat je geen zand in de ogen strooien als je de signalen van een dreigende burnout bij een ander denkt te herkennen. Juist mensen die heel erg betrokken zijn bij hun werk, de doorzetters met een groot verantwoordelijkheidsgevoel zijn het meest gevoelig voor burn-out én het meest hardnekkig in het ontkennen dat het niet goed met ze gaat. Ga er van uit dat ze het probleem in eerste instantie ontkennen of bagatelliseren. Maar vraag door en maak het ze lastig. Bij oprechte interesse en zorg, kan een uitgestoken hand zomaar worden aangenomen. En kunnen veel problemen (en kosten) voorkomen worden.

En wat kost stress eigenlijk?

Nog even rekenen, nu niet aan burn-out, maar aan stress. De ‘spaarstand’ van onze hbo’er veroorzaakt een verminderde concentratie, waardoor er meer foutjes worden gemaakt, die tijd kosten om te corrigeren. De effectiviteit vermindert, de performance blijft achter en de energie om er af en toe een tandje bij te zetten neemt sterk af. Laten we zeggen dat onze medewerker in tijden van stevige stress zo’n 35% minder goed functioneert dan wat je mag verwachten. Als we ‘opbrengst’ van een hbo’er inschatten op het dubbele van de kosten, dan komen de kosten van stress voor onze medewerker uit op bijna € 160,- per dag, per maand zo’n € 3500,-. En dat gedurende máánden!

[alert type=”info” title=”Wilt u weten welke HRM opleiding bij u past?”] Klik hier en u weet het direct

Coaching bij burn-out is niet goedkoop

We hebben nu berekend wat burn-out kost en wat stress kost. Twee verschillende kostenposten, waarvan de één de kaspositie direct raakt en de ander ‘via de band’.
Coaching kan helpen, op verschillende manieren. Bij een burn-out heb je eigenlijk twee soorten trajecten nodig: een ‘opknaptraject’, waarbij iemand via een (vaak standaard-) programma weer ritme en structuur kan aanbrengen en daarmee energie kan opbouwen. Daarnaast is een ‘leertraject’ belangrijk: wat zijn de oorzaken geweest van de burn-out en hoe kan voorkomen worden dat het weer gebeurt? Dit traject is maatwerk, waarbij de kennis en ervaring van de coach essentieel zijn: de medewerker tot diepgaand inzicht weten te brengen en daarmee een sleutel tot verandering kunnen aanreiken (en moet je niet aan een goedbedoelende ‘hobbycoach’ overlaten!). Burn-outleertrajecten zijn intensief en langdurig en daarmee niet goedkoop. Reken op zo’n vier tot vijfduizend euro. Als je zo’n traject niet aanbiedt, loop je het risico dat de medewerker weer burn-out raakt óf zichzelf niet meer durft op te rekken. Dat laatst wil je als werkgever ook niet.

Coaching bij stress is niet duur

U raadt het natuurlijk al: de goedkoopste oplossing is het aanbieden van een coachtraject als de medewerker in de ‘spaarstand’ komt, een zogenaamd preventietraject. Nog vóór de burn-out dus. In die situatie merkt de medewerker dat er iets mis is, maar het lijkt een oerwoud van in elkaar grijpende oorzaken en daarmee te complex om aan te pakken. Alsof iemand keihard op een muur afrent en pas kan stoppen als die muur geraakt wordt. Maar er kan wel degelijk afgeremd worden. Ook weer door die professionele coach. En gek genoeg zijn er vaak niet eens zo heel veel gesprekken voor nodig om iemand op tijd beter met stress te leren omgaan. Voor minder dan tweeduizend euro is er ruim de tijd om een burn-out te voorkomen. Lijkt me geen lastige rekensom.

Bron: De kosten van stress en burn-out (en hoe ze te beperken)

Auteur: Annette van Engelen

Mogelijk ook interessant

In het verlengde van de inhoud van de artikelen op onze website, biedt Utrecht Business de mogelijkheid op het onderwerp/vakgebied een opleiding te volgen. Hiertoe worden verschillende varianten aangeboden.