Het volgen van opleidingen en trainingen wordt als zeer belangrijk ervaren. Een leven lang leren is niet langer een trend, maar een gegeven. Nadat we een opleiding, training of cursus hebben afgerond krijgen we een diploma of certificaat. Zeker bij de opleidingen in het regulier en hoger onderwijs wordt hier veel waarde aan gehecht en kan dit de rest van je leven beïnvloeden en zelfs bepalen.

 

 

Toch hebben diploma’s ook nadelen. Bekende voorbeelden van succesvolle ‘schoolverlaters’ zijn Bill Gates en Steve Jobs. Ook zie je dat in sommige landen onderwijs in traditionele scholen kritisch wordt bekeken en soms (op beperkte schaal) wordt losgelaten.

Maar hoe zit dat in Nederland, of op grote schaal? Hoe wordt er naar traditionele opleiders en hun diploma’s gekeken? Welke bewegingen zien we en wat zouden daar de gevolgen van kunnen zijn in de toekomst?

Hierover heb ik met verschillende personen met een zeer uiteenlopende rol en achtergrond van gedachte gewisseld. In dit artikel geef ik hier mijn visie op. Wat ik in dit artikel schrijf is mijn eigen mening, samengesteld uit mijn eigen ideeën en de ideeën van anderen die ik gesproken heb. Ik daag jullie uit ook je eigen mening te geven. Hoe zie jij de opleider van de toekomst? Ben je het met me eens of juist niet? Laat vooral van je horen!

Huidige ontwikkelingen

Op basisscholen wordt, naast de traditionele vakken, steeds meer aandacht besteed aan 21st century skills, of in correct Nederlands 21ste eeuwse vaardigheden. Dit zijn vaardigheden als ‘kritisch denken’, ‘creatief denken’, ‘probleemoplossen’,  ‘ict-basisvaardigheden’, ‘informatievaardigheden’ en ‘computational thinking’. Men is de laatste jaren gaan inzien dat deze vaardigheden van extreme toegevoegde waarde zijn voor een goed functioneren in onze maatschappij en deze zijn tegenwoordig opgenomen in het circulum van leerlingen.

Dit sluit aan met een bredere trend die we al langer zien, maar deze wordt de laatste tijd steeds meer toegepast: er ligt minder focus op het verwerven van kennis, maar juist meer op het ontwikkelen van competenties. Ook worden er steeds meer middelen ontwikkeld om deze competenties te toetsen en in kaart te brengen.

Ook spelen profielen een grotere rol. Dit houdt in dat er naar het profiel van leerling wordt gekeken en dat de doelstellingen worden aangepast aan de hand van wat er uiteindelijk van deze persoon verwacht wordt. Dit gebeurt bij bedrijven al langer. Hier worden competenties profielen aan een bepaalde functie gekoppeld.
Simpel gezegd houdt dit bijvoorbeeld in dat een boekhouder zijn cijfermatig inzicht en analytisch vermogen verder zou willen ontwikkelen, terwijl een servicemedewerker aan klantgerichtheid en communicatie zou willen werken.

Waarom zijn er diploma’s?

Diploma’s zijn voor ons heel normaal. Deze zeggen dat we iets goed hebben afgerond, dat we het goed gedaan hebben en dat we bepaalde kennis op een van tevoren vastgesteld niveau beheersen . Of we dus ‘voldoende’ kennis hebben. Dit kan aangeven dat we klaar zijn voor het volgende niveau of geschikt voor het bekleden van een bepaalde functie.
In de praktijk maakt dit het voor bedrijven en scholen makkelijk om een bepaalde selectie aan de poort toe te passen. De personen aan de poort van de organisatie gaat ervan uit dat, als je een diploma hebt, geschikt bent.
Je mag erin als je dit papiertje hebt. Dit diploma bepaalt dus in feite wat je wel en niet kunt doen.

Maar, wat zegt dit nou eigenlijk… In mijn ogen hebben diploma’s namelijk ook een hoop nadelen.

Wat zijn de nadelen van diploma’s:

Het diploma als doel

Het nadeel van een diploma is dat niet het vergaren van de kennis, maar het behalen van het ‘papiertje’, het diploma, een doel an sich wordt. Dit geldt zowel voor de studenten als voor de docenten, die afgerekend worden op lage slagingspercentages. Een extreem voorbeeld hiervan is een, inmiddels gelukkig afgeschaft Amerikaans model. Hierbij werd de federale vergoeding die aan scholen werd toegekend gekoppeld aan de toetsresultaten die de leerlingen van die school behaalden. Hoe hoger de scores, hoe meer geld er beschikbaar werd gesteld. De gedachte achter dit model was natuurlijk dat het geven van goed onderwijs werd gestimuleerd.
In de praktijk bleek echter dat de besturen van de scholen bij de docenten zo hamerden op de resultaten van deze toets, dat de docenten massaal besloten om de leerlingen te leren hoe ze een hoge score op de toets moesten behalen, en niet alle stof van een vak behandelden. Onderwerpen die nooit gevraagd werden, werden overgeslagen en er werd specifiek op de vraagstelling van de toets geoefend en het geven van wenselijke antwoorden volgens het antwoordmodel. Ondanks de hoge scores voor de toets, bleek het gemiddelde kennisniveau van de leerlingen te kelderen.

Wat is voldoende?

Een diploma krijg je als je een eindtoets voldoende maakt. Maar wat is voldoende? Als je een eindexamen haalt met een zesje voor alle vakken, beheers je 40% van de getoetste stof niet! Dit zegt ook nog niets over de stof die niet getoetst is.
Veertig procent is een hoop, en in de praktijk zal het bij een werkgever niet als voldoende beoordeeld worden als je iets voor net meer dan de helft correct doet.

Ook geeft een diploma vaak aan dat iemand goed kan leren voor een toetsmoment. Dit zegt echter niets over of iemand goed zou functioneren in een bedrijf of onderzoeksteam. Dit is echter wel wat je als organisatie zou willen weten voor je een nieuwe medewerker binnenhaalt.

Een ander nadeel van een eindtoets die leidt tot een diploma is dat iedereen op dezelfde wijze wordt beoordeeld. Einstein zei ooit: “Everybody is a genius. But if you judge a fish by its ability to climb a tree, it will live its whole life believing that it is stupid.”. Niet iedereen is net zo goed als een ander in bepaalde onderdelen of vakken. Als je iemand wil stimuleren om het beste uit zichzelf te halen, is een standaardtoets die iedereen hetzelfde beoordeelt niet de manier om dat te doen.

De waarde van een diploma is relatief

Omdat het behalen van een diploma altijd een momentopname is, is de waarde hiervan soms lastig in te schatten en soms zelfs misleidend. Een eenmalige momentopname kan invloed hebben op de prestatie van een  leerling door stress of druk. In dat ene moment moet je pieken en hangt er veel van af. Dit kan de resultaten van een dergelijke toets enorm beïnvloeden.
Er wordt op dit moment opnieuw naar de manier van toetsen voor het eindexamen gekeken. Onder andere op basis van eerder genoemde punten is men aan het kijken of het aanbieden van twee toetsmomenten voor het eindexamen hiervoor geen uitkomst biedt.

Daarnaast heeft een diploma dat 15 jaar geleden is behaald niet de waarde van een diploma dat een jaar geleden is behaald. Zeker niet in een branche die continu in beweging is.
Tevens zegt een diploma niets over de ervaring die opgedaan is in de praktijk, of hoe de kennis op bepaalde gebieden sinds het behalen van het diploma is toegepast, onderhouden of uitgebreid.

Een diploma wordt vaak als meetmiddel door organisaties gebruikt bij bijvoorbeeld sollicitatieprocedures. Maar hier zie je dat dit voor belangrijkere functies niet als niet toereikend wordt gezien. Veel bedrijven schakelen voor deze functies een bureau in om een assessment te laten doen om een beter beeld te krijgen van de competenties en het potentieel van de kandidaat. Deze wordt vervolgens op een scala aan vaardigheden getoetst om te kijken of het de juiste persoon voor de taak is.

Hoe moet het dan wel?

In plaats van diploma’s die we halen met zware examens op één gegeven moment, waarbij iedereen op dezelfde wijze getoetst wordt, zou onze kennis en ervaring moeten worden bijgehouden worden in een levenslang portfolio. Dit gaat veel verder dan het bijhouden van wat we hebben gedaan in de vorm van een CV. Het moet ook meetbaar en vergelijkbaar zijn. Ook dient er op eenvoudige wijze regelmatig toetsing van deze competenties plaats te vinden in de vorm van een ‘scan’. Zo wordt een dergelijk toetsingsmoment niet te zwaar, maar juist een mogelijkheid om te kijken waar je nu staat.
Dit wordt gelinkt aan het profiel waarin iemand zich verder ontwikkeld. Kennis en kunde op de relevante competenties worden weergegeven en uitgelicht. Er wordt dus minder of niet getoetst op irrelevante zaken voor het pad dat iemand wil gaan bewandelen, maar er wordt aandacht gericht op de zaken waar iemand goed in is, en wat deze persoon verder wil ontwikkelen.
Hieraan kunnen ook groeidoelstellingen en ambities worden gekoppeld. Wat wil iemand bereiken? Waar wil iemand verder aan werken? Mensen kunnen zo aangeven waar zij zelf behoefte aan hebben, en organisaties weten wat zij van deze mensen kunnen verwachten. Zou dit niet een fantastische uitkomst bieden in deze wereld waar we steeds meer verantwoordelijkheid nemen voor onze eigen opleidingen?

De ontwikkeling van de relevante kennis en competenties wordt zo steeds bijgehouden. Deze is altijd actueel en zal door gevolgde trainingen en opgedane ervaring uit de praktijk aangevuld worden.
De nadruk ligt dus op de continuïteit en daadwerkelijk op het ‘leven lang leren’.

De rol van e-learning hierbij

Om het makkelijk te maken om deze toetsen of scans regelmatig af te nemen, zal e-learning een grote rol spelen. Omdat e-learning mensen in staat stelt om op het moment dat het hen uitkomt deze scan te doen, zal de drempel lager zijn. Deze scans hoeven niet meer door mensen nagekeken te worden en de resultaten zijn direct bekend. Deze resultaten die in een dergelijke scan naar voren komen kunnen direct opgenomen worden in het digitaal portfolio. Een reeds bestaand profiel wordt zo direct bijgewerkt.

Ook gevolgde cursussen cursussen en trainingen die via e-learning gevolgd worden kunnen direct aan een online portfolio worden toegevoegd. Door de koppeling van verschillende e-learningsystemen wordt het hele proces hierdoor enorm gestroomlijnd en dit maakt het aanzienlijk eenvoudiger om hiermee aan de slag te gaan.

En dan, zonder diploma’s door het leven?

Ja, wat mij betreft wel. Stop met verplichte ‘eenheidsworsttoetsen’ maar laat mensen (zelf) werken aan de eigen kennis en kunde op de manier die bij hen past. Hierdoor is het systeem veel meer gericht op de mens, en op de eigen ontwikkeling. Zorg dat er een eigen profiel komt dat actueel inzicht geeft in welke kennis en competenties jij hebt ontwikkeld of bezit. Dit zou een openbaar profiel moeten zijn waar ook gecommuniceerd kan worden over de eigen doelstellingen.
Wie weet, misschien dat LinkedIn op termijn een dergelijke module gaat aanbieden…

Een dergelijk profiel geeft bedrijven natuurlijk direct inzicht in het complete profiel van toekomstige medewerkers en bevordert de selectieprocedures voor de juiste medewerkers. Maar vooral: mensen worden niet meer gedwongen om op één moment te pieken voor het behalen van een toets of diploma, maar kunnen op hun eigen manier en op elk moment aan hun eigen kennis en competenties werken die passen bij het profiel dat zij ambiëren. Zou dat nou niet mooi zijn?

Auteur: Mark van Leeuwen

Bron:www.e-learningwijzer.nl

Mogelijk ook interessant

In het verlengde van de inhoud van de artikelen op onze website, biedt Utrecht Business de mogelijkheid op het onderwerp/vakgebied een opleiding te volgen. Hiertoe worden verschillende varianten aangeboden.