Waarom overheidsinkopen & Europees Aanbesteden

Waarom Europees Aanbesteden?

Een doelmatige en effectieve besteding van middelen is bij overheidsorganisaties geen vanzelfsprekendheid. Door het ontbreken van marktwerking is het risico van verspilling, het voortrekken van lokale bedrijven of zelfs corruptie groter dan bij commerciële bedrijven. Terwijl de eisen die we stellen aan een rechtmatige en doelmatige besteding van overheidsgelden juist hoger zijn:

• Voorbeeldfunctie; de overheid heeft een voorbeeldfunctie;
• Algemeen belang; de overheid bewaakt het algemeen belang;
• Verantwoording; een overheidsorganisatie moet publieke verantwoording kunnen afleggen.

Om bedrijven te beschermen tegen een al te willekeurig gebruik van de rol van de
overheid en om verspilling bij overheidsorganisaties tegen te gaan zijn er richtlijnen
door de Europese Unie opgesteld. Deze richtlijnen moeten een eerlijke concurrentie borgen. En met deze concurrentie wordt dan tegelijkertijd verspilling tegen gegaan. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de volgende basisbeginselen:

• Objectiviteit; elk bedrijf kan op de hoogte zijn van overheidsopdrachten;
• Transparantie; de procedures en regels moeten vooraf duidelijk zijn;
• Non-discriminatie; er moeten objectieve selectiecriteria worden toegepast.

Proportionaliteit

De Europese wetgeving beschouwt het proportionaliteitsbeginsel als een van de dragende beginselen van het aanbestedingsrecht. Het proportionaliteitsbeginsel houdt in dat de keuzes die een aanbestedende dienst maakt en de eisen en voorwaarden die zij bij een aanbesteding stelt, in redelijke verhouding dienen te staan tot de aard en omvang van de aan te besteden opdracht. Zo kan een selectiecriterium disproportioneel zijn als er eisen worden gesteld aan referentieopdrachten die vele malen zwaarder zijn dan de aan te besteden opdracht zelf.

Europese Richtlijnen

De richtlijnen van de Europese Unie verplichten Europese overheden om overheidsopdrachten die een bepaald bedrag te boven gaan uit te schrijven via de procedure van een Europese aanbesteding. Enkele aspecten uit deze procedure zijn:

• drempelbedragen; voor verschillende soorten opdrachten gelden verschillende drempelbedragen. De drempelbedragen die gelden van 1 januari 2014 tot en met 31 december 2015 voor leveringen en diensten zijn respectievelijk € 414.000,- en € 134.000,-.
• Publicatie; de Europese aanbesteding wordt gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU. Onder de nieuwe Aanbestedingswet is een aanbestedende dienst verplicht een aankondiging eerst te publiceren op http://www.TenderNed.nl. Hiermee zijn alle aanbestedingen van de Nederlandse overheid te vinden op één plek. TenderNed stuurt Europese aankondigingen centraal door naar het platform van de Europese Unie (TED).
• Aanbestedingsprocedures; overheidsorganisaties kunnen voor het gunnen van opdrachten gebruik maken van aantal procedures. Overheidsorganisaties mogen niet van deze procedures afwijken.
• Selectie- en gunningscriteria; om de objectiviteit van een aanbesteding te borgen wordt altijd vooraf duidelijk gemaakt op basis van welke selectie- en gunningscriteria een leverancier wordt geselecteerd.

De Europese richtlijnen hebben zeker bijgedragen aan het terugdringen van vriendjespolitiek en corruptie. De kosten van de Europese richtlijnen zijn echter hoog. De administratieve lasten zijn waarschijnlijk hoger dan de besparingen die worden gerealiseerd als gevolg van volledige marktwerking. Er is een paarse krokodil in het leven geroepen waarmee veel adviesbureaus hun brood mee verdienen.

Soorten Aanbesteding

Een aanbesteding is de procedure waarbij een opdrachtgever bekend maakt dat hij een opdracht wil laten uitvoeren en bedrijven vraagt om een offerte in te dienen. Op basis van de aanbestedingswet en de theorie onderscheiden we de volgende soorten van aanbesteding:

1. Enkelvoudige uitnodiging; de opdrachtgever benadert één leverancier waarna ze na onderling overleg tot een overeenkomst komen over de prijs en de te leveren prestatie.
2. Onderhands aanbesteden; in dat geval worden een beperkt aantal leveranciers of aannemers gevraagd om een offerte uit te brengen. Veelal wordt deze vorm van aanbesteding bij kleinere opdrachten gebruikt. De marktwerking wordt niet maximaal benut. En vriendjespolitiek ligt op de loer.
3. Openbare aanbesteding; alle leveranciers kunnen op basis van de aanbestedingsdocumenten een offerte uitbrengen. In de aanbestedingsdocumenten wordt aangegeven op welke manier een offerte moet worden uitgebracht en aan welke eisen een leverancier moet voldoen. De marktwerking doet haar werk. Als er veel offertes worden uitgebracht kost het veel tijd om deze te vergelijken.[alert type=”info” title=”Wilt u weten welke inkoopopleiding opleiding bij u past? “] Klik hier en u weet het direct
4. Niet openbare aanbesteding; de opdrachtgever kondigt een aanbesteding aan. Waarna leveranciers zich kunnen melden als belangstellende partij. De opdrachtgever selecteert op vooraf aangekondigde criteria maximaal 5 leveranciers uit. Deze leveranciers wordt gevraagd om op basis van de functionele en technische specificaties een offerte uit te brengen.
5. Onderhandelingsprocedure; is een vorm van aanbesteding zonder openbare publicatie van de opdracht vooraf en komt er dus op neer dat je de opdracht zonder meer mag gunnen aan de leverancier van je keuze. Bij overheidsorganisaties mag deze vorm van aanbesteden alleen onder voorwaarden. Bijvoorbeeld bij dwingende spoed of bij het beschermen van uitsluitende rechten, bijvoorbeeld in het geval van een uitbreiding van een bestaand gebouw.
6. Concurrentie gerichte dialoog; de opdrachtgever kondigt de opdracht aan waarna leveranciers hun belangstelling kunnen tonen. Minimaal drie partijen worden uitgenodigd voor de dialoog. Als bestek is vastgesteld krijgen de overgebleven partijen een uitnodiging om een offerte uit te brengen. Deze vorm van aanbesteding vindt plaats bij grote complexe opdrachten waarbij de kennis van de markt nodig is om de vraag te specificeren.

Private bedrijven zullen ook maximaal gebruik willen maken van marktwerking. Afhankelijk van de grote en het belang van het inkooppakket en de marktomstandigheden maken private opdrachtgevers ook gebruik van bovenstaande vormen van aanbesteden. Met als grote verschil dat zij helemaal vrij zijn voor welke vorm zij kiezen. En private bedrijven zij nooit verplicht zijn om een aanbesteding publiekelijk bekend te maken.

Auteur: Sjoerd Olde Bijvank, het duurde even maar na 15 jaar ervaring in de rol als controller, organisatiedeskundige en interim-manager heb ik hét antwoord gevonden. Ik heb een organisatiemodel ontwikkeld waarmee elke organisatie op eenvoudige en gestructureerde wijze kan bepalen of zij ‘in control’ is. Samen met andere professionals is het model verder uitgewerkt en met succes in de praktijk toegepast. Tevens staat het managementmodel centraal in de opleiding tot controller van de Rijksacademie voor Control en Economie in Den Haag.

Bron: House of Control

Mogelijk ook interessant

In het verlengde van de inhoud van de artikelen op onze website, biedt Utrecht Business de mogelijkheid op het onderwerp/vakgebied een opleiding te volgen. Hiertoe worden verschillende varianten aangeboden.