Ondernemers nemen continu beslissingen over wat er moet gebeuren en ondernemen dan actie. Hoe doen de meest succesvolle ondernemers dat? Hebben zij misschien iets gemeenschappelijks wat hen zo succesvol maakt? En is ondernemerschap te leren? Ja, aldus het onderzoek van Saras Sarasvathy. Sarasvathy, zelf 25 jaar ondernemer geweest, deed wetenschappelijk onderzoek onder 27 ervaren ondernemers (de Richard Bransons en Warren Buffetts van deze wereld), door haar ‘expert entrepreneurs’ genoemd:

• Ondernemers met meer dan 15 jaar ervaring…
• Die meerdere bedrijven hebben opgezet…
• Successen en ten minste één mislukking hebben gekend…
• Waarvan ten minste één bedrijf naar de beurs is gebracht…
• Met een marktwaarde van tussen de 250 miljoen en 6,5 miljard dollar.

Sarasvathy stelde vast dat wat ondernemers zo succesvol maakt níet veroorzaakt wordt door genen of karaktereigenschappen, door risiconemend gedrag, geld of een weergaloze visie. Haar onderzoek liet zien dat succesvolle ondernemers – ongeacht branche, regio en tijd – een gemeenschappelijke logica toepassen, een gemeenschappelijk denkproces bij het oplossen van ondernemersproblemen.

Deze logica wordt effectuation genoemd. Of ook wel: effectual logic, effectual reasoning of effectional action, omdat deze logica uitgaat van de effecten die een ondernemer veroorzaakt door zijn eigen acties. Ook starters en managers kunnen deze logica inzetten, vooral (maar niet alleen) tijdens de onvoorspelbare start-up fase.

Denken vanuit de middelen
Sarasvathy concludeerde dat wanneer de uitkomst onzeker is, succesvolle en ervaren ondernemers op een andere manier keuzes maken dan startende ondernemers. Startende ondernemers beginnen als managers, die denken dat je een bepaald doel moet hebben en dat je dan moet bepalen hoe je naar dat doel toegaat. Terwijl expert ondernemers denken vanuit de middelen die ze hebben en van daaruit kijken wat ze ermee kunnen bereiken.

Dat is een heel andere manier van besluitvorming dan geleerd wordt aan MBA’s. Managers wordt daar geleerd causaal te redeneren, waarbij ze een bestaand middel selecteren of een nieuw middel creëren om een bepaald doel te bereiken. Terwijl expert ondernemers effectual redeneren, door nieuwe mogelijke doelen te bedenken bij een gegeven verzameling aan middelen.

Geen energie in voorspellen
Causaal redeneren wordt door expert ondernemers óók gebruikt, maar alleen als de toekomst voorspelbaar is. Doorgewinterde ondernemers weten dat dit niet altijd kan en dat onverwachte gebeurtenissen geen afwijkingen van het pad zijn. Zij geloven in een toekomst die voor een belangrijk deel door menselijke actie vorm gegeven kan worden en hoeven daarom geen energie te stoppen in het voorspellen ervan.

Het is zinvoller om energie te stoppen in het begrijpen van en werken met mensen die betrokken zijn bij de beslissingen en acties die de toekomst bepalen.

Vijf principes
Effectuation bestaat uit vijf principes:

1. Bird in the hand  – Start with your means
2. Affordable loss  – Focus on the downside risk
3. Lemonade – Leverage contingencies
4. Crazy quilt – Form partnerships
5. Pilot in the plane – Control vs. predict

1. Bird in the hand  –  Start with your means

Wacht niet tot de perfecte kans zich voordoet. Onderneem nu actie met de middelen die je al in huis hebt:

• Wie ben je (karakter, voorkeuren, vaardigheden)
• Wat weet je (opleiding, ervaring)
• Wie ken je (sociaal en professioneel netwerk).

Creëer kansen in plaats van ze alleen maar te signaleren. Door de beschikbare middelen als startpunt te nemen, ben je beter in staat zelf kansen te creëren.

Middelengestuurd handelen dus, in plaats van handelen dat gestuurd wordt door een doel. Als expert ondernemers een nieuwe organisatie opzetten, starten zij vanuit de beschikbare middelen en bedenken daar mogelijkheden bij.



2. Affordable loss – Focus on the downside risk
Beoordeel kansen vanuit de vraag: ‘Wat ben ik bereid te verliezen? ’ En niet vanuit de aantrekkelijkheid van een mogelijk voordeel: ‘Wat kan ik ermee winnen?’ De vraag moet dus niet zijn: ‘Wat levert het op?’ Maar: ‘Wat is het me waard?

In tegenstelling tot de heersende gedachte blijken de meest succesvolle ondernemers helemaal geen risicozoekers. Integendeel: ze berekenen niet wat iets hun zou kunnen opleveren, maar kijken naar het worst case scenario: wat verlies ik als het hele project in het water valt? Wat is, zo vragen zij zich af, de affordable loss? Is dit te dragen door de organisatie? Dan: aan de slag.

Door juist dit minst gunstige resultaat als uitgangspunt te kiezen, voorkomen zij dat veel nieuwe voorstellen voor eeuwig op de plank belanden, omdat de opbrengsten ervan te onzeker zijn. Expert ondernemers focussen niet op de mogelijke winst, maar op het mogelijke verlies en hoe zij dit verlies kunnen minimaliseren. Zij beperken het risico door te beseffen wat zij zich per stap aan verlies kunnen veroorloven en zoeken niet naar ‘alles of niets’-kansen.

3. Lemonade – Leverage contingencies
Omarm verrassingen die nu eenmaal ontstaan in onzekere situaties en blijf flexibel in plaats van vast te houden aan een bestaand doel. Iedere verrassing herbergt een nieuwe kans. Probeer het onvoorziene niet weg te drukken, maar probeer er juist iets waardevols van te maken.

Laat het causaal denken, de gedachte dat de toekomst nauwgezet in kaart gebracht kan worden aan de hand van onderzoek, analyses en strategische planningen, los. En zie afwijkingen op de beoogde route naar het einddoel niet als een potentiële bedreiging.

Expert ondernemers maken juist gebruik van die onvoorspelbaarheid. Ze verwelkomen nieuwe ontwikkelingen en inzichten, om zo een idee verder te perfectioneren. In plaats van what if-scenario’s om met worst case scenario’s om te kunnen gaan, interpreteren expert ondernemers ‘slecht’ nieuws en onvoorziene omstandigheden juist als potentiële aanwijzingen voor nieuwe markten.

4. Crazy quilt – Form partnerships
Werk samen met mensen en organisaties die een echte verbintenis aan willen gaan om samen de toekomst (product, organisatie, markt) vorm te geven. Expert ondernemers werken samen met partijen die zij vertrouwen, want zij kunnen de affordable loss helpen verminderen, doordat zij op voorhand hun betrokkenheid geven.

Van sceptisch beoordelen naar creatief verbinden: leg in dialoog de kaarten op tafel en ontdek pas waar de weg heengaat door deze samen te bewandelen. Ban de woorden: ‘We denken er nog even over na.’ En ruil ze in voor: ‘We gaan het proberen.’

Het Crazy quilt-principe is de lappen­deken van kleine deeltjes die samen uiteindelijk de juiste oplossing bieden. Vergelijkbaar met het begrip co-creatie, waarbij diverse mensen oplossingen kunnen aandragen. Dit principe pleit er voor niet eindeloos te zoeken naar dat ene perfecte puzzelstukje. Maak in plaats daarvan gewoon een begin en ontdek gaandeweg samen hoe het pad naar succes kan worden verbeterd. ‘If you want to go fast, go alone. If you want to go far, go together’, aldus een oud Afrikaans gezegde.

[alert type=”info” title=”Wilt u weten welke managementopleiding bij u past? “] Klik hier en u weet het direct

5. Pilot in the plane – Control vs. predict

Geef mensen in een organisatie vertrouwen en verantwoordelijkheid – oftewel bewegingsvrijheid –  dan volgt de rest vanzelf. Dus timmer het takenpakket van medewerkers niet helemaal dicht met afspraken en procedures. Stel in plaats daarvan een paar kaders waarbinnen individuen zich vrij kunnen bewegen.

Zo worden medewerkers beter in staat gesteld om snel te handelen bij nieuwe ontwikkelingen. Dat alles onder het motto dat er maar één ­manier is om een onvoorspelbare toekomst te beheersen: door deze zelf te creëren.

Door te focussen op activiteiten die ze wél kunnen controleren, weten expert ondernemers dat hun acties zullen resulteren in de gewenste uitkomsten. Hun wereldbeeld is gebaseerd op het geloof dat de toekomst niet gevonden of voorspeld kan worden, maar gemaakt.

Auteur: Ilone Dingemans – Dinqum. Van office manager tot algemeen directeur, van manager operations tot manager commerciële zaken, van adviseur tot ondernemer: ik heb in mijn loopbaan uiteenlopende rollen in tal van branches vervuld. En of het nou om dat kleine technisch bedrijf of dat moderne call center gaat, om dat adviesbureau of die grote productie-organisatie, het draaide in de basis steeds weer om hetzelfde: hoe organiseer je het menselijk kapitaal om de klant zo goed mogelijk te bedienen? Dat is dan ook de rode draad in mijn carrière. Meer informatie over Dinqum, vindt u hier.

Mogelijk ook interessant

In het verlengde van de inhoud van de artikelen op onze website, biedt Utrecht Business de mogelijkheid op het onderwerp/vakgebied een opleiding te volgen. Hiertoe worden verschillende varianten aangeboden.